7 Mart 2018 Çarşamba

ber-

/ber-/ ön eki, Farsça'da ve Arapça'da önüne geldiği kelimeye, Türkçe'deki /-de/ son eki gibi  üzeri, üzerinde veya yukarı doğru hareket etme anlamı veriyor.

beraber, barabar : üstüste, denk, birlikte
bertaraf : başka bir tarafa koymak anlamında
bermutad : mutad ( Arapça, alışılmış) kelimesinden, alışıldığı üzere anlamında
berkemal : kemal ( Arapça, tamlık, kusursuzluk) kelimesinden, sorun yok, işler yolunda anlamında
berhava : havaya gitmiş, uçmuş, kaybolmuş ( berhava etmek/olmak : patlatmak / patlamak, ziyan etmek / ziyan olmak)
bergüzar : güdar ( Farsça, yol) kelimesinden, yolluk, yol hediyesi anlamında.
berduş : orijinal kelime haneberduş; hane (Farsça, ev), duş/döş ( farsça, omuz) evi omzunda yüklü anlamında
berdevam : devamlı anlamında

Ve işte bu yazıyı yazmama neden olan kelime :

berbad : bad (Farsça, rüzgar.  Kelimenin son harfi /ﺩ/ dal) yele verilmiş, rüzgar vurmuş anlamında. Zamanla kötü olan her durumu tarif etmek için kullanılmış. TDK güncel karşılığını 1. Kötü 2. Bozuk: 3. Çirkin, beğenilmeyen olarak vermiş.

berbat : bat ( Farsça, kaz. Kelimenin son karfi /ﻂ/ ta ) Bu kelimedeki ber ise göğüs anlamında. Kubbealtı Lugatı Büyük ve yuvarlak gövdesi kaz göğsüne benzetildiği için bu ismi alan, kopuza ve lavtaya benzer mızraplı çalgı olarak vermiş. Biraz arayınca yandaki fotoğrafı bulabildim de gözümde canlandı. Burhan-ı Katı sözlüğünde Kopuz'a verilen bir isim olarak da geçiyormuş.

İslam Bilgileri Ansiklopedisinde; Azerbaycan maddesi altında da bahsi geçmektedir. "Azerbaycan mûsikisi zengin bir enstrüman topluluğuna sahiptir. En çok kullanılan çalgılar tar, kamança, nagara ve zurnadır. Azerbaycan mûsikisinde çeşitli devirlerde kullanılmış başlıca enstrümanlar şunlardır: a) Telli çalgılar: Tar, saz, kamança, rebap (rübab), berbat, setar, tenbur, çeng, rûd. b) Nefesli çalgılar: Zurna, ney, tütek, mey, balaman (balaban), yassı balaman, tulum, nefîr, şeypûr. c) Vurmalı çalgılar: Gaval, nagara, goşa nagara, tebıl, sinc (zinc). Son zamanlarda garmon (akordeon) ve klarnetin de enstrümanlar arasına girdiği görülmektedir."

Ayrıca /ber/ in kelime olarak farklı anlamları da var : 

Farsça : Yemiş, meyve, mahsul,
Berâver : Yemiş veren, meyveli
Berdar  : ( Farsça sahip olan anlamındaki -dar son ekiyle) Meyveli

Arapça : 1. Kara toprak 2. Hayır sâhibi, iyi amel işleyen, sâlih kimse.

Bir de Farsça "götürmek" anlamındaki burden kelimesinden "götüren" anlamında son ek olarak kullanımı da var :
Ambar : (Farsça birlikte, beraber anlamında ham/hem sözcüğünden) birlikte götürülen yer anlamında. 
Dilber:
Gönlü alıp götüren, güzel.
Emirber: Emir götüren.
Fermanber: Ferman götüren.
Rençber : ( Farsça, zahmet anlamındaki renç kelimesinden) zahmet götüren, emekçi.
Peyamber: ( Farsça, haber anlamındaki peyam kelimesinden) haber götüren, peygamber.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

uykusuzluk üzre yazılmıştır 1

gözümden akan uyku nereye kaçtın madem kaçacaktın ben neden yattım sen kaçıp gidince ben bana kaldım gökte yıldızları sayar dururum kapadın ...